[ Pobierz całość w formacie PDF ]
szkodliwe, i to bądz sam to czyni, bądz komuś innemu praca jest dobrem, lenistwo zaś złem, i w konse
poleca. I tak usuwają ludzie ze swego ciała włosy, kwencji kto wykonywał jakąś dobrą robotę, ten,
paznokcie i wszelkie stwardnienia, a te ostatnie nawet jego zdaniem, był dobrym pracownikiem, kto nato
lekarzom pozwalają usuwać za pomocą noża, czy też miast zajmował się grą w kości albo inną niegodziwą
ognia. I chociaż cierpią przy tym męczarnie i bóle, i karygodną czynnością, tego nazywał próżniakiem.
niemniej jednak poczuwają się jeszcze do obowiązku W takim więc rozumieniu słuszne są słowa poety:
«%7Å‚adna praca nie haÅ„bi, nieróbstwo haÅ„bÄ™ przy
54 wdzięczności i płacą lekarzowi za trudy. I podobnie
nosić
plwocinÄ™ wypluwajÄ…, jak tylko mogÄ… najdalej, ponie
Często także " mówił oskarżyciel Sokrates 58
waż plwocina nic a nic nie pomaga, a przeszkadza
przytaczał znany wyjątek z Homera, gdzie Odyseusz
55 im wiele. Tak więc istotnie o tych rzeczach rozprawiał
Sokrates, co nie znaczy, że przez to nauczał, jakoby
... Czy wodza, czy kogo z przedniejszych spotyka,
ojców należało żywcem grzebać albo siebie samego
Ujmując go wymową słodkiego języka:
ćwiartować na kawałki. Dowodził tylko, że to, co się
«Zacny mężu, nie stÄ…paj ludzi podÅ‚ych Å›ladem,
nie legitymuje rozumną racją istnienia, nie jest też
Wstrzymaj się, drugich twoim zatrzymaj przykładem))...
warte poszanowania. I dlatego zalecał swym uczniom, Gdy z ludu kogo spostrzegł, że upornie wstaje,
Tego berłem okłada i słowami łaje:
aby każdy z nich starał się być najbardziej rozumny,
«Niebaczny! Siedz spokojnie, ta dÅ‚oÅ„ ciebie skarci,
a zarazem najbardziej pożyteczny; a następnie, jeśli
chce się cieszyć szacunkiem ojca, brata, czy innego
1
krewnego, aby nie polegał na samym tylko pokrewień- Hezjod, Prace i dnie 311.
Wspomnienia o Sokratesie 1 2 45
44 Wspomnienia o Sokratesie 1 2
niż Lichas \ który słynął ze swej hojności, stolicy Lake-
Słuchaj drugich, co więcej nizli ty są warci!
dajmonu. Lichas bowiem jedynie w czasie igrzysk,
Bojazń i gnuśność w rzędzie najniższym cię kładzie,
Ni tyÅ› w boju ceniony, ni poważny w radzie» >.
zwanych gymnopaidiai2 przyjmował przybyłych cudzo
ziemców w gościnę, Sokrates przez całe życie obda
Cytowane wiersze Sokrates miał zdaniem oskarży
rzał wszystkich, kto tego pragnął, skarbami swej
ciela tłumaczyć w tym sensie, że poeta pochwala bicie
wiedzy i przynosił im największy pożytek. Kto do
prostych i biednych ludzi.
niego się zbliżył i pozostawał pod jego wpływem,
Sokrates nigdy nic podobnego nie mówił, w prze
odchodził jako człowiek doskonały.
ciwnym razie dałby do zrozumienia, że trzeba także
Zmiem zatem twierdzić, że Sokrates, będąc tak o:
bić jego samego. Wypowiadał tylko pogląd, że ludzi,
zacnym człowiekiem, zasługiwał raczej na zaszczytne
którzy nie przynoszą pożytku ani radą, ani czynem,
odznaczenie ze strony państwa niż na karę śmierci.
którzy ani państwu, ani wojsku, ani samemu ludowi
Do takiego samego wniosku dojdzie każdy, kto zbada
nie są zdolni w razie potrzeby pośpieszyć z pomocą,
obowiązujące ustawy. Na mocy tych ustaw śmierć
a ponadto odznaczajÄ… siÄ™ zuchwalstwem, wszelkimi
jest karą ustanowioną za występki jawnie dowiedzione
środkami należy trzymać w karbach, choćby to byli
złoczyńcy, jak " że jest złodziejem, grabieżcą, rzezi
najwięksi bogacze. Wprost przeciwnie niż głosi oskar
mieszkiem, włamywaczem, porywaczem ludzi lub
żenie, Sokrates, jak wiadomo, nie tylko sam pochodził
świętokradcą. Ale takich występków nikt nie wystrze
z ludu, ale był przyjacielem prostych ludzi. Choć bo
gał się bardziej niż Sokrates. Również w stosunku do ci
wiem pozyskał sobie wielu gorących zwolenników za
państwa nigdy nie dopuścił się winy, nigdy nie był
równo spośród obywateli, jak i cudzoziemców, od
sprawcą wojny zakończonej porażką ani buntu, ani
nikogo za naukę nie brał zapłaty i każdemu hojnie
zdrady, ani żadnego innego nieszczęścia. I tak samo
udzielał z obfitości swej wiedzy. Wśród nich byli
w życiu prywatnym nigdy nie ograbił nikogo ani nie
i tacy, którzy otrzymawszy zaledwie okruchy tej wiedzy,
wtrącił w żadne nieszczęście i nawet go nigdy nie
sprzedawali ją innym za wielkie sumy pieniędzy.
oskarżano o żaden z takich występków. Na jakiej zatem M
I wcale nie byli, jak on, przyjaciółmi prostych i bied
podstawie został pociągnięty do odpowiedzialności
nych ludzi, ponieważ z tymi, którzy nie mieli z czego
karnej on, który zamiast nie uznawać bogów, jak
zapłacić, nie chcieli nawet rozmawiać. Sokrates po
nadto również zdaniem cudzoziemców przynosił za
1
Lichas współczesny Sokratesowi;jego hojność znana była w całej
szczyt swojemu miastu, i to bez porównania większy
Grecji i stała się przysłowiowa (Plut., Cimon 10).
2
Gymnopaidiai dosłownie: święto nagich chłopców, ponieważ
podczas tego spartańskiego święta występowali nadzy chłopcy, współ
zawodnicząc ze sobą w śpiewach i tańcach wokół posągu Apollona dla
1
Homer, Iliada II i88nn., 198 nn. Przekład F. K. Dmochow
uczczenia pamięci poległych pod Tyreą Spartan.
skiego.
Wspomnienia o Sokratesie I 2
46
Wspomnienia o Sokratesie I 3 47
[ Pobierz całość w formacie PDF ]